Bakın bugün ne öğrendim, hemen paylaşayım; çoğu kıyıkuşu birden fazla kıtayı kapsayacak şekilde oldukça geniş bir coğrafi dağılım gösteriyor, çünkü kıyıkuşları mükemmel uçma yeteneğine sahip oldukları gibi, aynı zamanda, çok uzun mesafelerce göç edebiliyor, ama tam da bu yüzden farklı kıtalarda bulunan nüfuslar ve alt türler arasında yeniden üretim engellerinin bulunup bulunmadığı konusu belirsiz.  Örneğin bizim akça cılıbıt/yağmurkuşu olarak isimlendirdiğimiz charadrius alexandrinus (kentish plover) gibi, aynı türün Amerika’da da bir alt türü var; charadrius nivosus (snowy plover).

Aslında 2011 yılına kadar sadece alexandrinus tek bir tür olarak kabul ediliyor, fakat bilim insanları her iki türü de inceliyor bu arada, nitekim 2009 yılında yayınlanmış bir araştırmaya rastladım, aslında Amerika ve Avrupa alt türlerinin tek bir tür olup olmadığı meselesi uzun süren bir tartışma, araştırmada amaç Amerika alt türü olan nivosus ile Avrupa alt türü olan alexandrinus’un genetik ve soytürel (phenotypic) karakterlerini karşılaştırarak mevcut taksonomiyi yeniden değerlendirmek üzere Avrupa ve Amerika nüfus grupları arasındaki farklılaşmayı incelemek.  Bunun için, yedi ayrı nüfus grubundan DNA örnekleri toplanmış, aralarında bizim Adana, Tuzla da var.  Mithochondrial ve nükleer marker’lar kullanılarak yapılan genetik analizler, Amerika ve Avrupa nüfus gruplarının güçlü bir biçimde ayrışmış olduğunu göstermiş, alexandrinus’un nivosus’tan ziyade, Madagaskar’dan DNA örneği alınan marginatus’la (White-fronted plover) daha yakın akrabalığı ortaya çıkmış.

Sonuç olarak, Amerika’da bulunan Snowy plover’ın morfolojik olarak Kentish plover’dan belirgin bir biçimde daha kısa ayak bileği ve kanatlara sahip olduğu ortaya konmuş.  Sonra, bir belgeye daha rastladım, onu da aktarayım; bu tip araştırmaları ve sonuçlarını referanslarına koyan bir grup bilim insanı 2011 yılında Güney Amerika Sınıflandırma Komitesi’ne (South American Classification Committee), Snowy plover’ın Charadrius nivosus olarak Kentish plover’dan (C. Alexandrinus) ayrılması talebiyle 482 nolu önerge ile başvuruyor, uzun tartışmalardan ve hatta NACC’de (North American Classification Committee) üç önemli şerhe rağmen tür ayrımı kabul edilip gerçekleşiyor.

İlk defa 1758 yılında Linnaeus tarafından tanımlanan Kentish-Snowy yağmurkuşu Kuzey Amerika, Güney Amerika, Avrupa ve Asya’da ürüyor, göçmenleri üreme-dışı sezonda Avustralya’ya kadar gidiyor.  Aslında çok daha ilginç başka bir şey daha öğrendim bu türle ilgili olarak okuma yaparken, onu da paylaşayım; erkek akça cılıbıtlar/yağmurkuşları dişilerden daha parlak, dişilerin gözüne girmeye çalışıyor, alan tutuyor, kuluçkaya yatıyor ve bebek büyütüyor, o nedenle de göğüs tüyleri uzun, ancak cinsiyet rolü tersine olan türlerde, mesela düdükçünlerin bazılarında, tüyler de farklılaşıyor, mesele erkek mi dişi için rekabet ediyor, dişi mi erkek için rekabet ediyor, polygyny-polyandry meselesi, bu “sex-role reversed” konusunu başka zaman paylaşayım, iş karışık.

Kaynaklar: Küpper, C., J. Augustin, A. Kosztolányi, J. Figuerola, T. Burke, and T. Székely. 2009. Kentish versus Snowy Plover: Phenotypic and genetic analyses of Charadrius alexandrinus reveal divergence of Eurasian and American subspecies. Auk 126:839−852 (file:///C:/Users/PACKARDBELL/Downloads/KupperetalAUK.pdf)

http://www.museum.lsu.edu/~Remsen/SACCprop482.htm

file:///C:/Users/PACKARDBELL/Desktop/kentish-plover.pdf