Sezai Göksu

Çeşme Yarımadası’nın Kuşları

Akça cılıbıt (Charadrius alexandrinus) Linnaeus, 1758

Küçük, kum renkli bir cılıbıttır, alt tarafı beyaz, bacakları oldukça uzun ve siyahtır. Belirgin beyaz boyun halkası, hiçbir zaman birleşmeyen kesik bir göğüs kuşağı vardır. Uçarken belirgin beyaz kanat çizgisi ve geniş beyaz kuyruk kenarları seçilir. Üreme giysisindeki erişkinin tepesi değişken miktarlarda kızıldır, tepesinin önündeki enine siyah çizgi ve göğüs yanlarında iki siyah leke görülür. Yaz sonunda bazı bireylerin tüy giysilerinin üst tarafı tamamen açık krem rengi beyazımsı hale gelebilir, göğüs yanlarındaki lekeler de tamamen görünmez olabilir. Uçuş sesi yumuşak bir ‘kip’ veya ‘tvit’. Ötüşü uçuş sesinin tekrarlı halidir, ‘tcekke-tcekke’. Çakıllı, kumlu veya çamurlu kumsallar, çamur düzlükleri, kıyıda, sık sık tuzlu lagünlerde bulunur, (eBird).

Çıvgın (Phylloscopus collybita) Vieillot, 1817

Bölgedeki en yaygın iki çıvgından biridir. Üst tarafı soluk yeşil kahverengi, alt tarafı gridir. Söğütbülbülüne kıyasla yeşil ve sarı tonlar daha az bulunur. Ondan en iyi sesiyle ayırt edilir. Bacakları koyu renklidir. Ötüşü tanımlayıcıdır; ‘çif-çaf, çif-çaf’ sesinin monoton tekrarından oluşur. Tipik sesi tek heceli bir ‘huit’. Ormanlar, tek tük ağaçlı ve çalılık araziler ve bahçelerde bulunur, (eBird).

Dağ incirkuşu (Anthus spinoletta) Linnaeus, 1758

İrice bir kuştur, bacakları koyu ya da kırmızımsı kahverengi, sırtı grimsi ve silik çizgilidir. Kışın üstü daha kahverengi olup beyazımsı alt kısımları seyrek çizgilidir, bazılarındaysa neredeyse çizgisizdir. Yazın göğsü değişken tonlarda gül pembesine çalar ve çizgisizdir; açık krem rengi kaşı vurguludur. Sesi Uçuş sırasında ‘tri-tri-tri-tritritritri … tritritri … tzuitzui … tsii-tsii’ duyulur. Sesi keskin ve çınlamalı bir ‘tsrie’ veya ‘bzisp’ şeklindedir. Ağaç sınırının üzerindeki dağ yamaçları, kışın alçak bölgelerdeki çayırlıklar, sulakalanlar, göl kıyılarında bulunur, (eBird).

Yelpazekuyruk (Cisticola juncidis) Rafinesque, 1810

Küçük, kısa kuyruklu bir ötleğendir, çoğu zaman kur uçuşunda görülür. Tepesi ve üst tarafı belirgin sarı ve siyah çizgilidir ve açık renkli yüzünde koyu gözü öne çıkar. Uçarken çoğunlukla araladığı kuyruğu yuvarlaktır ve kuyruğunun siyah ve beyaz uçları özellikle kur uçuşu sırasında alttan rahatlıkla seçilir. Ötüşü tanımlayıcıdır, geniş dalgalı kur uçuşunda çıkarılır, sabit ‘tzip’ sesinin düzenli olarak 1 saniye aralarla tekrarından oluşur, ‘tzip’ sesi her seferinde tırmanırken duyulur. Ayrıca saklandığı yerden kısa bir ‘kuit’ çıkarır. Tarım arazileri, çayırlıklar, nehir kenarları, bataklıklarda bulunur. Çalılara, uzun otsu bitki örtüsü ya da ekinlerin arasına kese şeklinde asılmış yuva yapar, (eBird).

Küçük ak balıkçıl (Egretta garzetta) Linnaeus, 1766

Zarif, bembeyaz bir balıkçıldır. Erişkin giysisinde gaganın tamamı ve bacakları siyah, ayakları sarıdır. Üreme döneminde ensesinde ve sırtında uzun ve zarif süs tüyleri belirir. Gencinin bacakları kahverengimsi yeşil, alt gagasının kökü pembemsidir. Kıyı balıkçılının açık donuyla karıştırılabilir. Sığır balıkçılından daha büyük olması, gaga rengi ve tüylerinin hiçbir koşulda sarı boyalı olmamasıyla ayırt edilir. Sulak alanlarda bulunur, (eBird).

Gökardıç (Monticola solitarius) Linnaeus, 1758

Taşkızılından biraz daha iri, daha uzun kuyruklu ve daha da uzun gagalıdır. Erkeği, tamamı donuk mavi giysisiyle rahatlıkla tanınır. Kışın tüylerin açık kenarları seçilir. Dişisi karatavuğun dişisine benzer ancak, ondan daha uzun gagalı ve daha kısa kuyrukludur ve alt tarafındaki donuk sarımsı benekler ve enine çizgiler ayırt edicidir. Üst tarafında ise mavimsi lekeler vardır. Oldukça ürkektir ancak, kayaların tepesine açıkta hareketsiz bir şekilde kalarak kendisini gösterir. Sıkça böcek yakalamak için sinekkapan benzeri yüksek uçuşlar yapar. Ötüşü tekrarlı, ıslıksı ve şakımalıdır, karatavuğa benzer. Başlıca sesleri sıvacıya benzeyen bir ‘uit, uit’, taşkuşu gibi ‘çak çak’ ve tiz bir ‘tsiii’. Yarlar, dağlar, harabeler ve yerleşimlerde yaşar, (eBird).

Maskeli ötleğen (Curruca melanocephala) Gmelin, JF, 1789

Akdeniz bitki örtüsündeki en yaygın ötleğendir. Erkeğin başının tamamı simsiyah, boğazı ve boyun yanları beyaz, gözü ve göz halkası kırmızıdır. Dişisi ve gencinin başı grimsi, sırtı kahverengidir. Kuyruğu siyah ve uzun, kuyruk kenarları beyazdır. Ötüşü hem sert ve kuru hem de ince ıslıklı kalıplar içerir, uçarken de öter. Sesi hızla tekrarlanan sert hecelerden oluşur: ‘çuçuçuçu’. Genellikle hareketlidir. Çoğunlukla bitki örtüsünde saklanır. Kurak ve kayalık yamaçlardaki maki, çalılıklar ve diğer sık bitki örtüsünde yaşar, (eBird).